بنزآلکانیوم کلراید
بنز آلکانیوم کلراید چیست؟
بنز آلکانیوم کلراید معمولاً به عنوان یک ماده ضد میکروب مورد استفاده قرار می گیرد و معمولاً در محصولات تمیز کننده خانگی مانند پاک کننده های سطوح آشپزخانه و سرویس بهداشتی و ضدعفونی کننده های دست یافت می شود.
بنزالکانیوم کلرید جایگزین Triclosan به عنوان عامل جدید “ضد باکتریایی” در صابون های آرایشی و بهداشتی و تجاری استفاده می شود. سمی بودن و خطراتی که تریکلوزان هنگام جذب از طریق پوست به بدن انسان دارد، معمولا شناخته شده است.
کلرید بنزالکانیوم برای چه مواردی استفاده می شود؟
بنزالکانیوم کلراید در درجه اول به عنوان یک ماده نگهدارنده و ضد میکروبی مورد استفاده قرار می گیرد. این کار با از بین بردن میکروارگانیسم ها و مهار رشد باکتری و میکروب بسیار مؤثر است، به همین دلیل اغلب به عنوان یک ماده ضدعفونی و بهداشتی در دستمال مرطوب ضد باکتری ها، کرم های ضد عفونی کننده و پمادهای ضد خارش استفاده می شود. بنزالکانیوم کلراید را برای افزایش میزان گندزدایی به الکل اتانول اضافه می کنند.
در مواد آرایشی نیز از خواص ضد میکروبی آن برای محافظت از پوست در برابر لکه گیری استفاده می شود. این ماده بیشتر در محصولات مراقبت پوستی مانند کرم راش، پودر موبر پا، لوسیون صورت، پاک کننده، آرایش و ضد آفتاب استفاده می شود.
حلالیت و خصوصیات فیزیکی کلرید بنزالکانیوم
بسته به خلوص کلرید بنزالکانیوم از بی رنگ تا زرد کم رنگ (ناخالصی) متفاوت است. کلرید بنزالکانیوم به راحتی در الکل اتانول و استون قابل حل می باشد اما انحلال آن در آب کمی کند است.
عوامل فعال کننده بیولوژیکی
به دلیل فعالیت ضد میکروبی این ماده، کلرید بنزالکانیوم در بسیاری از محصولات مصرفی استفاده می شود مانند:
- محصولات دارویی مانند قطره های چشم، گوش و بینی یا اسپری های خوشبو کننده هوا و…به عنوان ماده نگهدارنده
- محصولات مراقبت شخصی مانند ضد عفونی کننده دست، دستمال مرطوب، شامپو، صابون، و مواد آرایشی
- ضد عفونی کننده های پوستی و اسپری های شستشوی زخم ها مانند بتادین
- درمان برای تبخال، سرماخوردگی
- درمان سوختگی و زخم
- ضد عفونی کننده های اسپری برای تمیز کردن سطح سخت
- پاک کننده های کف و سطوح سخت به عنوان ضد عفونی کننده ، مانند اسپری ضد باکتریایی، و مرطوب کننده ها.
کلرید بنزالکانیوم در بسیاری از فرایندها و محصولات غیر مصرفی مورد استفاده قرار می گیرد. بیشتر کاربرد این ماده شامل کاربردهای صنعتی است. یک ویژگی کلرید بنزالکانیوم، که توسط آنتی بیوتیک های مبتنی بر اتانول یا آنتی بیوتیک هیدروژن پراکسید هیدروژن مشترک نیست، این است که هنگام برخورد بر روی پوست انسان، احساس سوزش ایجاد نمی کند.
مکانیسم اثر:
بنزالکانیوم کلراید20% | Benzalkonium Chloride 20% با تاثیر بر دیواره سلولی باعث انعقاد سیتوپلاسم می‌گردد و از فعالیت بعضی از آنزیم‌های حیاتی میکروارگانیسم‌ها جلوگیری می‌کند. یون کلر موجود در آن باعث شکسته شدن اتصال بین زنجیره‌های DNA و یا RNA موجود در ویروس‌ها میشود. بنزالکانیوم حتی در غلظت‌های پایین دارای اثر باکتریسید میباشد.
- محلول آبی بنزالکونیم کلراید در غلظت‌های مناسب در منازل، بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و کارخانجات برای ضدعفونی نمودن کف راهروها، سطوح سخت، اماکن و دیوارها و همچنین ضدعفونی نمودن البسه، وسایل شیرخوری، ظروف آشپزخانه و پخت غذا و اسباب بازی کودکان به کار می‌رود.
- محلول بنزالکانیوم کلراید یک میکروب‌کش بی‌ضرر بوده و جهت بهداشتی نمودن میوه و سبزیجات نیز می‌توان آن را به کار برد.
- در غلظت هایی که به طور معمول استفاده می شود ، سمی نیست و اثر تحریکی بر روی پوست ندارد و چون بی رنگ و بی بو است آسیبی به دستگاه تنفسی و بویایی نمیرساند.
- از دیگر ویژگی های شاخص بنزالکانیوم کلراید می توان به خاصیت باکتریواستازیس بودن آن اشاره کرد.به این معنا که بنزالکانیوم کلراید در مرحله اول بعنوان محافظ میکروب ها و باکتری ها را ازبین می برد و مانع از رشد و انتشار مجدد آن ها می شود و در مرحله دوم که وارد DNA و RNA آنها می شود و آنها را از بین می برد.
سرعت اثر این ماده بسیار زیاد بوده به طوری ک بیش از ۸۵% میکروب هارا در مدت ۱۰ دقیقه از بین برده و حداکثر ظرف مدت ۳۰ دقیقه به ۱۰۰% کارایی خود می رسد.ضمنا این ماده به هیچ عنوان پس از استفاده لکه ای از خود به جای نمی گذارد.
کاربرد بنزالکانیوم کلراید در پرورش ماهی
در صنایع تولید و پرورش ماهی و آبزیان ضدعفونی کردن و گندزدایی از استخرهای پرورش ماهی یک امر حیاتی به منظور پیشگیری از بروز مشکلات بداشتی میباشد . این کار علاوه بر رعایت اصول بهداشتی باعث افزایش کیفیت تولید و میزان بهره وری میشود .به طور کلی فرایند ضدعفونی کردن با هدف نابودسازی میکروارگانیسم ها و عوامل بیماری زا از محیط رشد ماهیان صورت میپذیرد .به طور کلی در مزارع پرورش ماهی ضد عفونی کردن با سه روش مکانیکی،طبیعی،شیمیایی صورت میگیرد.ضدعفونی کردن به روش شیمیایی با مواد مختلفی مانند: صابون و پاک کننده ها،قلیاها،هالوژنها،اکسید کننده ها،virkon S، آلدهیدها،فرمالین،سورفکتانت و عوامل کشش سطحی ،فلزات سنگین، رنگها،مالاشیت گرین فکلرید سدیم فپرمنگنات پتاسیم و مورد استفاده قرار میگیرد. این محصول در فرایند ضدعفونی کردن استخرهای ماهی به طور گسترده مورد استفاده قرار میگیرد.
محصولات حاوی بنزاکونیوم کلراید مانند بنزالیب و وانوکوات که به همین منظور مورد استفاده قرار میگیرند در داروخانه های دامپزشکی موجود میباشند .به دلیل احتمال بالای الودگی استخرهای ماهی به باکتری استرپتوکوکوس ،در اولین مرحله برای پاک سازی وانوکوات استفاده میشود.علاوه بر مواد ذکر شده ترکیب GPC8 که محتوری گلوتارالدئید و اسید فسفریک و آمونیوم چهارتایی میباشد نیز به منظور ضدعفونی کردن استخرهای پرورش ماهی مورد استفاده قرار میگیرد که بر طیف گسترده ای از باکتری ها،ویروس ها و قارچ ها موثر میباشد.